مطالبه مهریه؛ شرایط، روش‌ها و نکات حقوقی

مقدمه
مهریه یکی از حقوق مالی زن در ازدواج دائم یا موقت است که طبق قانون، شوهر موظف به پرداخت آن است. در بسیاری از دعاوی خانوادگی، مطالبه مهریه یکی از نخستین اقدامات حقوقی است که زنان برای حفظ حقوق خود انجام می‌دهند. در این مقاله به شرایط قانونی مهریه، روش‌های مطالبه آن، و نکاتی که باید در هنگام طرح دعوا رعایت شود، پرداخته‌ایم.

🔹 ۱. مهریه چیست؟

مهریه یا صداق مالی است که در زمان عقد ازدواج، مرد به زن تعهد می‌دهد و موظف به پرداخت آن می‌شود. این مال می‌تواند وجه نقد، طلا، سکه، زمین، ملک، اشیای قیمتی یا حتی تعهدات غیرمالی باشد (مانند آموزش قرآن یا سفر به کربلا).

🔹 ۲. انواع مهریه

• مهریه عندالمطالبه: زن هر زمان بخواهد، می‌تواند مهریه را مطالبه کند.
• مهریه عندالاستطاعه: مرد تنها زمانی ملزم به پرداخت مهریه است که توانایی مالی داشته باشد (بار اثبات ناتوانی بر عهده مرد است).
• مهریه عندالمطالبه با شرط تقسیط: دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی شوهر، می‌تواند مهریه را قسط‌بندی کند.

🔹 ۳. راه‌های مطالبه مهریه

✅ الف) دادخواست به دادگاه خانواده

زن می‌تواند از طریق دادگاه خانواده مهریه خود را مطالبه کند. این روش زمانی استفاده می‌شود که نیاز به رسیدگی قضایی یا صدور حکم باشد.

✅ ب) اجرای مهریه از طریق اجرای ثبت

اگر مهریه در عقدنامه رسمی ثبت شده باشد، زن می‌تواند مستقیماً با مراجعه به دفترخانه ازدواج و اداره اجرای ثبت اسناد، مهریه را مطالبه کند. در این روش، بدون نیاز به دادگاه می‌توان از اموال شوهر توقیف گرفت.

✅ ج) مطالبه مهریه در طلاق

زن حتی پس از جدایی نیز می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند و مهریه ارتباطی با طلاق گرفتن یا نگرفتن ندارد.

🔹 ۴. مدارک لازم برای مطالبه مهریه

• سند ازدواج (عقدنامه)
• شناسنامه و کارت ملی زن
• در صورت اجرای ثبت، درخواست کتبی به دفترخانه ازدواج
• در صورت اقدام از طریق دادگاه، تکمیل دادخواست حقوقی

🔹 ۵. مهریه سنگین و امکان تقسیط

اگر مهریه مبلغ بالا یا تعداد زیادی سکه باشد و شوهر توان پرداخت یک‌جای آن را نداشته باشد، می‌تواند با تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه به دادگاه، تقسیط مهریه را درخواست کند.

دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی و مدارک ارائه‌شده، ممکن است حکم به پرداخت اقساطی مهریه بدهد.

🔹 ۶. نکات مهم حقوقی در مطالبه مهریه

• زن حتی در دوران زندگی مشترک نیز می‌تواند مهریه را مطالبه کند.
• بخشش مهریه باید مستند و به‌صورت قانونی باشد (مثلاً در سند رسمی یا متن کتبی معتبر).
• مهریه قابل توقیف از اموال شوهر است، اما حقوق کارمندی تا حد معینی قابل توقیف خواهد بود.
• مهریه به ارث می‌رسد؛ اگر زن قبل از دریافت مهریه فوت کند، ورثه‌اش حق مطالبه دارند.

🔚 جمع‌بندی

مهریه یکی از ابزارهای قانونی حمایت از حقوق مالی زن در ازدواج است. برای مطالبه آن می‌توان از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اقدام کرد. مشورت با وکیل خانواده یا استفاده از مشاوره حقوقی در این زمینه می‌تواند روند مطالبه را سریع‌تر و با نتیجه‌ بهتر همراه کند.